امروزه پمپ ها در سیستم آب رسانی و انتقال آب در صنعت کشاورزی، آبیاری، مصارف خانگی و… . مورد استفاده قرا می گیرند و به نوعی بدون پمپ سیستم آب رسانی دچار اختلال و مشکل می شود. در این مقاله قصد داریم تا در خصوص موضوع روش های هم راستا سازی شفت پمپ با موتور توضیحاتی را ارائه دهیم.
پمپ ها وابسته به کاربردی که دارند متشکل از قطعاتی هستند اما از جمله قطعات اصلی آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. بدنه پمپ
2. محورپمپ
3. پره های پمپ
4. روپوش پروانه
5. نقطه مکش
6. حلقه های سایش
7. کاسه نمد
8. شیپوره
9. نقطه رانش یا تخلیه

برخی از این قطعات و مصرفی می باشند و در دوره های بازرسی نیاز به تعمیر یا تعویض دارند و از جمله هزینه هایی هستند که هر چند وقت یکبار و به صورت دوره ای برای نگهداری پمپ باید انجام شود اما تعویض برخی از این قطعات مستلزم پرداخت هزینه ی زیادی بوده و به خوبی باید از آن نگهداری کرد. از جمله این قطعات می توان به محور پمپ یا شفت اشاره کرد.

محور پمپ یا شفت :

شافت یا شفت یا محور عضو دورانی یا رفت و برگشتی است. که برای انتقال نیرو و گشتاور به کار میرود.
شفت تحت تاثیر نیروی خمش و نیروی پیچشی قرار دارد و به سه گروه تقسیم می شوند که عبارتند از: مفصلی، ثابت و قابل خمش
میزان کیفیت شفت ها را عوامل متعددی از جمله کیفیت آلیاژ، میزان و کیفیت ماشین کاری و کیفیت پوشش دهی میلگرد ها و … مشخص می کند. شفت ها باید بسیار دقیق و سنگ خورده باشند تا باعث راحتی حرکت بلبرینگ ها بر روی آن ها شود. نکته حائز اهمیت برای شفت ها، میزان سخت کاری سطحی آنهاست که چنانچه سطح شفت دچار سایش شود باعث کم شدن کیفیت و دقت حرکت بلبرینگ ها می شود. سخت کاری سطحی به منظور جلوگیری از سایش سطح شفت انجام می شود.

نقش شفت در پمپ

به صورت کلی می توان گفت نقش اساسی شفت انتقال گشتاور وارده، زمان راه اندازی و عملکرد و همچنین به عنوان نشیمنگاه و تکیه گاهی برای دیگر قطعات دوار است. لازم به ذکر است حداکثر خیز شفت در شرایط دورانی باید از حداقل لقی ما بین قطعات دوار و ثابت کمتر باشد. نیروهای وارده و بارهای اعمالی به شفت عبارت است از:

گشتاور، وزن قطعات، نیروی هیدرولیکی شعاعی ومقدار طراحی شفت ها این بارها به طور همزمان با فاصله یاتاقان ها، مقدار over huge آویخته از یک سر، سرعت های بحرانی و محل تاثیر بارها مورد بررسی قرار می گیرند. همچنین شفت ها باید تحمل بارهای ضربه ای ناشی از پیچش و عدم پیچش و تنش های حرارتی به هنگام سرد و گرم شدن را داشته باشند.

شفت صلب و انعطاف پذیر(نرم)

شفتی که سرعت عملکرد نرمال آن پایین تر از دور بحرانی نخست آن می باشد به شفت صلب موسوم است. اگر دور عملکرد آن بالاتر از اولین دور بحرانی قرار گیرد آن را شفت انعطاف پذیر گویند.
معمولا دور عملکرد 20% کمتر و 25%– 40% بالاتر از دور بحرانی critical speed نگه می دارند. هنگام راه اندازی و خاموش کردن دستگاه باید خیلی سریع از دور بحرانی عبور کرد.

هم راستا سازی شفت پمپ با روتور

همان طور که بالاتر عنوان شد هم راستاسازی و تنظیم شفت پمپ و موتور از مهم ترین مواردی است که بر نحوهی عملکرد صحیح پمپ تاثیرگذار می باشد. به صورت معمول در پمپ هایی که توان آن ها پایین می باشد، سازنده پمپ را به همراه موتور کوپل شده با پمپ به مشتری تحویل می دهد اما در پمپ هایی با سایز بزرگ تر و توان بیشتر که پمپ و موتور به صورت جدا از هم تولید می شوند برای متصل و مرتبط شدن پمپ و موتور به یکدیگر از یک کوپلینگ شفت استفاده می کنند.

به بیان ساده تر برای اینکه پمپ و موتور به هم متصل شوند به اصطلاح باید با هم هم راستا گردند و اگر این هم راستاسازی به صورت صحیح انجام نشود ارتعاشات حاصله از کارکرد پمپ افزایش یافته در در نتیجه منجر به استهلاک بیشتر قطعات پمپ و ایجاد آسیب های مکانیکی می شود.

روش های هم راستاسازی شفت پمپ با روتور:

با استفاده از ساعت اندازه گیری:

در این روش با استفاده از ساعت اندازه گیری پمپ و موتور هم راستا می گردند. به عبارتی در این روش یک ساعت اندازه گیری روی موتور و یک ساعت اندازه گیری دیگر روی شفت نصب می شوند. با گردش شفت ها و خواندن لنگی بین دو قطعه، میزان ناهم راستایی مشخص می شود. با قرار دادن یک سری ورقه نازک فلزی به نام شیم زیر پایه موتور، سعی می شود تا لنگی رویت شده به حد مجاز رسانده شود. این روش هر چند کم هزینه است اما بسیار زمان بر خواهد بود.

تنظیم لیزری:

در تنظیم لیزری از روش فرستنده و گیرنده استفاده می شود یعنی یک دیود لیزری و یک سنسور وضعیت روی یک براکت قرار می گیرد که خود این براکت روی یکی از شفت &lrm ها نصب شده است. از براکت اول پرتوهایی به براکت دوم که روی شفت دیگر نصب شده است فرستاده می شود. با رسیدن پرتو اولیه به براکت دوم، یک پرتو بازگشتی به براکت اول فرستاده خواهد شد. با چرخاندن یکی از شفت ها مقادیر متفاوتی از لنگی بین دو شفت ثبت شده و به مانیتور کامپیوتر کوچکی فرستاده می شود. بدین ترتیب اپراتور می تواند مقدار سیم مورد نیاز برای قرار گیری زیر پایه ها را محاسبه نماید. مزیت اصلی این روش نسبت به روش قبل، سرعت عمل بسیار بالای آن می باشد.

روش های هم راستا‌ سازی شفت پمپ با موتور